کامپوزیت‌های فلو (Flowable) جزو یکی از طبقه‌بندی‌های کامپوزیت‌های دندانی به شمار می‌آیند. این کامپوزیت‌ها به واسطه خاصیت هندلینگ فوق‌العاده خود شناخته می‌شوند. علی رغم این نقطه قوت مهم، میزان انقباض پلیمریزاسیون در کامپوزیت‌های فلو در مقایسه با دیگر انواع کامپوزیت‌ها بیشتر بوده و همچنین این کامپوزیت‌ها از خواص مکانیکی محدودتری نسبت به دیگر نمونه‌های مشابه خود برخوردارند. با وجود این، یک واقعیت ثابت در خصوص تمامی مواد به کار رفته در دندانپزشکی وجود دارد و آن هم قابلیت تغییر و اصلاح خواص این مواد است.
در این مقاله قصد داریم به بررسی دقیق‌تر کامپوزیت‌های فلو پرداخته و به شما آموزش دهیم که چگونه می‌توانید از این مواد در حرفه خود به نحو احسن استفاده کنید. این ترفندها مورد تأیید بسیاری از دندانپزشکان باتجربه در سراسر جهان بوده و همه روزه در حرفه تخصصی دندانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مزایای استفاده از کامپوزیت‌های فلو
به طور خلاصه مزایای کامپوزیت‌های فلو را می‌توان اینگونه برشمرد:
- این کامپوزیت‌ها در مقایسه با انواع مشابه خود از ویسکوزیته پایین‌تری برخوردار بوده و همین امر موجب می‌شود که بتوان از آن‌ها در پر کردن تمامی گوشه و کنارهای آماده‌سازی‌ها استفاده کرد؛ اقدامی که با استفاده از دیگر کامپوزیت‌های غلیظ‌تر به سختی امکان‌پذیر است.
- کامپوزیت‌های فلو معمولاً در قالب یک سرنگ به همراه یک سوزن با قطر پایین تولید و عرضه می‌گردند. این امر به این کامپوزیت‌ها امکان به کار رفتن در آماده‌سازی‌های بسیار کوچک را می‌دهد.
- مزیت دیگری که پایین بودن ویسکوزیته برای این کامپوزیت به همراه دارد، امکان ایجاد لایه‌های بسیار نازک با این کامپوزیت است که مانع از تشکیل حباب یا حفره در داخل این ماده می‌شود.
کامپوزیت کدام کشور بهتر است؟ در ادامه این مقاله از دنتیوا به طور کامل کامپوزیت کشورهای مختلف را بررسی کردیم.
معایب کامپوزیت‌های فلو
ویسکوزیته پایین، یعنی همان خاصیتی که کامپوزیت‌های فلو را برای برخی از انواع ترمیم‌ها ایده‌آل می‌سازد، موجب محدودیت کارایی آن در مصارف دیگر می‌شود. کمبود ماده پرکننده در برخی ترکیبات، انقباض پلیمریزاسیون آن‌ها را افزایش می‌دهد. به علاوه، کم بودن ماده پرکننده در کامپوزیت، موجب تضعیف خواص مکانیکی آن میگردد.
با این حال، تمامی کامپوزیت‌های فلو مشابه هم نیستند. ترکیبات جدیدتر از این دسته از خاصیت پرکنندگی بیشتری در مقایسه با نمونه‌های قبلی برخوردار بوده و این امر موجب بهبود خواص و رفع برخی از محدودیت‌های شناخته شده این مواد میگردد. این اصلاحات موجب میگردد که کاربرد این مواد نسبت به قبل افزایش یافته و کامپوزیت‌های فلو نتایجی مشابه کامپوزیت‌های با ویسکوزیته بالاتر را از خود نشان دهند.
البته ایرادی که به کامپوزیت‌های فلو از بابت خواص مکانیکی آن‌ها وارد می‌شود را می‌توان تا حد زیادی ناحق و یا ناشی از بدشانسی در آغاز به کار این کامپوزیت‌ها دانست. می‌دانیم که در حال حاضر این مواد دائماً از نظر استحکام و مقاومت سایشی در حال ارتقا بوده و بنابراین انتظار می‌رود که روز به روز به خواص مکانیکی آن‌ها افزوده شود.
معرفی خمير دندان مخصوص كامپوزيت را در این مقاله از سایت دنتیوا بخوانید.
تاریخچه ساخت و خواص کامپوزیت‌های Flowable
نخستین کامپوزیت‌های فلو که در دهه ۹۰ میلادی به بازار معرفی شدند، ویسکوزیته کمتری نسبت به ترکیبات امروزی داشتند و علت این امر هم کاهش میزان فیلر به کار رفته در این ترکیبات توسط کمپانی‌های سازنده آن‌ها بود. درصد پایین فیلر در این کامپوزیت‌ها (در محدوده ۵۰ تا ۶۰ درصد) موجب می‌گردید که استحکام و مقاومت سایشی این مواد کاهش یابد. متأسفانه این نقطه ضعف از آن زمان با نام این کامپوزیت‌ها گره خورده و این بدنامی کامپوزیت‌های فلو به عصر حاضر نیز منتقل شده است.
با این حال، کامپوزیت‌های Flowable تولید شده پس از ۲۰۱۰ از ۷۰ الی ۸۰ درصد ماده پرکننده برخوردار بوده و بنابراین خواص مکانیکی آن‌ها از نظر استحکام و مقاومت در برابر سایش قابل مقایسه با کامپوزیت‌های با درصد پرکنندگی بالا در نظر گرفته می‌شود.
برای دیدن مشخصات و خرید مواد ترمیمی دندانپزشکی به این صفحه از فروشگاه مواد دندانپزشکی دنتیوا بروید.
سازندگان کامپوزیت‌های فلو چگونه مشکل کمبود ماده پرکننده را حل کردند؟
در حقیقت اکنون کمپانی‌های سازنده به جای اینکه برای کاهش ویسکوزیته کامپوزیت بخشی از پارتیکل‌های پرکننده را حذف کنند، سایز این پارتیکل‌ها را دستکاری نموده و به این ترتیب بدون کاهش خاصیت پرکنندگی کامپوزیت، هندلینگ آن را ارتقا می‌بخشند. در ضمن، به این طریق استحکام کامپوزیت نیز حفظ میگردد.
با این حال همچنان درصد انقباض پلیمریزاسیون در این ترکیبات یک مشکل اساسی به شمار می‌رود. سازندگان کامپوزیت‌های فلو اگرچه توانسته‌اند استحکام و مقاومت این کامپوزیت‌ها را ارتقا بخشند، اما در زمینه انقباض پلیمریزاسیون همچنان جای کار وجود دارد.
کاربردهای کامپوزیت‌های فلو
- مطالعات اخیر نشان می‌دهند که کامپوزیت‌های فلو عملکردی معادل کامپوزیت‌های متداول با درصد فیلر بالا را در ترمیم‌های کلاس یک و همچنین در ترمیم‌های اکلوزال کوچک تا متوسط از خود نشان می‌دهند.
- از این کامپوزیت‌ها همچنین می‌توان به عنوان سیلانت (Sealant) در پر کردن پیت‌ها (pits) و فیشرها (fissure) و در ترمیم‌های غیرتهاجمی کلاس دو و ضایعات سرویکال غیرپوسیده (non-carious cervical lesions) نیز بهره جست.
- همچنین برخی از دندانپزشکان این کامپوزیت‌ها را برای ترمیم‌های خلفی نیز مناسب می‌دانند. تنها محدودیت در این زمینه به خواص مرتبط با تراش در کامپوزیت‌های فلو بازمی‌گردد؛ چراکه این مواد قابلیت تراش‌پذیری فوق‌العاده‌ای ندارند.
راهنمای خرید خمیر پالیش کامپوزیت در بهترین نوع و برند را در این مقاله از سایت دنتیوا بخوانید.
ترفندهای مهم و کاربردی در هنگام کار با کامپوزیت‌های فلو
علاوه بر آنچه که در خصوص نتایج مطالعات بالینی در استفاده از کامپوزیت‌های فلو گفتیم، این کامپوزیت‌ها با کاربرد فراوان در حرفه روزمره دندانپزشکی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین بسیار مهم است که دندانپزشکان با نحوه کار با این مواد آشنایی یافته و فوت و فن‌های استفاده بهینه از کامپوزیت‌های فلو را بیاموزند. به این ترتیب می‌توان متناسب با نقاط قوت و محدودیت‌های این ترکیبات، از آن‌ها به نحو احسن بهره جست.
در ادامه به شما چند ترفند مهم و کاربردری در استفاده از کامپوزیت‌های فلو را معرفی می‌کنیم:
ترفند شماره ۱: از کامپوزیت فلو به عنوان لاینر برای ترمیم‌های خود استفاده کنید
اکثر دندانپزشکان معتقدند که کامپوزیت‌های فلو به عنوان لاینر در ترمیم‌های عمیق در ناحیه خلفی بسیار فوق‌العاده عمل می‌کنند. از همین رو، امروزه رایج‌ترین کاربرد این کامپوزیت‌ها در حرفه دندانپزشکی به عنوان لاینر در ترمیم‌های خلفی مستقیم و عمیق و به خصوص در مواردی که سطح بیس دارای ناهمواری است عنوان میگردد. معمولاً پس از استفاده از این کامپوزیت‌ها، ترمیم توسط یک کامپوزیت قابل تراکم (Packable) با خاصیت پرکنندگی بالا تکمیل میگردد. ویسکوزیته پایین و خاصیت خود ترازی (Self leveling) کامپوزیت فلو، آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای انتخاب بیس مبدل می‌سازد.
- تا اینجای کار کاربرد کامپوزیت‌های فلو در ترمیم‌های خلفی مستقیم را شرح دادیم. اما در مورد ترمیم‌های قدامی چطور؟ آیا می‌توان از این کامپوزیت‌ها در ترمیم‌های قدامی نیز استفاده کرد؟
دندانپزشکان چیره‌دست معمولاً به دلیل مسائل زیبایی‌شناختی از به کارگیری کامپوزیت‌های فلو در ترمیم‌های قدامی پرهیز می‌کنند. علت این امر آن است که این کامپوزیت‌ها نسبت به کامپوزیت‌های معمول شفاف‌تر بوده و در صورت استفاده در ترمیم‌های قدامی، نور را از خود عبور داده و موجب می‌گردند که دندان به رنگ خاکستری دیده شود.
بهترین نوع کامپوزیت در مناسب‌ترین قیمت کدام است را در این مقاله از سایت دنتیوا بخوانید.
ترفند شماره ۲: از قبل به تمامی مراحل ترمیم با کامپوزیت فلو فکر کنید
پیش‌بینی مراحل کار یکی از عوامل مهمی است که موفقیت ترمیم‌های صورت گرفته با کامپوزیت‌ها و خصوصاً کامپوزیت‌های فلو را تضمین می‌کند. همانطور که گفتیم، پس از قرار دادن دو لایه ماده باندینگ برای ترمیم‌های مستقیم، می‌توانید از یک لایه نازک از کامپوزیت فلو به عنوان بیس یا لاینر استفاده نموده و سپس آن را کیور کنید. در مرحله بعد، بایستی کامپوزیت دیگری از نوع بالک فیل (Bulk fill) یا سایر انواع موجود را بر روی آن قرار دهید. کامپوزیت فلو از ایجاد هرگونه حباب یا حفرات خالی در ترمیم پیشگیری نموده و موجب استحکام بیشتر کامپوزیت بالک فیل متراکم شده بر روی آن میگردد. برای مطالعه مراحل کامپوزیت دندان این مقاله را از دست ندهید.
- نکته مهم: یکی از نکاتی که در انتخاب کامپوزیت فلو بایستی مد نظر قرار دهید، خاصیت رادیواپاسیته آن است. با کمک این خاصیت شما می‌توانید در مراجعات آتی بیماران خود، ماده ترمیمی را از پوسیدگی‌های ثانویه تمیز دهید. در غیر این صورت، بعدها در تشخیص کامپوزیت از پوسیدگی دچار مشکل خواهید شد.
با برندهای کامپوزیت دندان آشنا شوید؛ مطالعه معرفی کامپوزیت آی پی اس ، معرفی کامپوزیت گرادیا ، معرفی کامپوزیت توکویاما
ترفند شماره ۳: در استفاده بهینه از خواص کامپوزیت‌های فلو خلاقیت به خرج دهید
- یکی از کاربردهای خلاقانه کامپوزیت‌های فلو در ترمیم‌های کلاس ۵ مطرح است که در آن از این کامپوزیت‌ها به صورت لایه لایه استفاده می‌شود. به کارگیری کامپوزیت‌های فلو در این حالت موجب میگردد که بسیاری از چالش‌های مرتبط با انقباض پلیمریزاسیون که سابقاً پیش روی دندانپزشکان قرار داشت، از میان برداشته شود. همچنین مقاومت سایشی در ناحیه مارژینال نیز با این تکنیک افزایش می‌یابد.
- یکی دیگر از ترفندهای به کارگیری کامپوزیت‌های فلو، مربوط به مواردی است که احتیاج به ترمیم کامل قوس دندانی است. در این موارد کامپوزیت‌های فلو در لوتینگ مواد پروتزی یا اوردنچر (overdenture) نقش مهمی را ایفا می‌کنند. به این ترتیب، از ایجاد حفره در بین این دندان‌ها جلوگیری به عمل می‌آید.
- به علاوه می‌توان از کامپوزیت‌های فلو برای سیل (Seal) کردن حفرات دسترسی (access holes) موجود در پروتزهای پیچ‌شونده بهره جست. بسته به محل قرارگیری این حفرات، می‌توان از کامپوزیت‌های رنگ دندان یا رنگ لثه استفاده نمود.
- کامپوزیت‌های فلو را می‌توان در اتصال بریس‌های ارتودنسی شفاف Invisalign نیز به کار برد. این اتصالات جایگزین سیم‌ها (براکت‌ها)ی به کار رفته در بریس‌های معمولی به حساب می‌آیند. برای این کار مقدار کمی از این کامپوزیت بر روی تری (tray) قرار داده شده و سپس تری با لایت کیور بر روی دندان متصل میگردد.
- کامپوزیت‌های فلو انتخابی ایده‌آل برای باکس‌های ترمیم‌های کلاس دو به شمار می‌آیند. همچنین گاهی اوقات می‌توان از این کامپوزیت‌ها در آماده سازی‌های اکلوزال، خصوصاً در مواقعی که متراکم سازی کامپوزیت دشوار است بهره جست.
- کامپوزیت‌های فلو در آماده سازی‌های با سایز کوچک‌تر در نواحی قدامی (ماننده لبه انسیزیال) نیز کاربرد دارند.
کاربردهای انواع قلم کامپوزیت دندانپزشکی را در این مقاله مطالعه کنید.
نکات مهم درباره کار با کامپوزیت فلو
کامپوزیت‌های فلو یا Flowable جایگاه خود را به عنوان یک ماده مهم و پرکاربرد در عرصه دندانپزشکی تثبیت نموده‌اند. این کامپوزیت‌ها به عنوان بیس و لاینر و در بسیاری از انواع ترمیم‌های خلفی به کار می‌روند. با این حال به علت استحکام و مقاومت پایین و درصد بالای انقباض پلیمریزاسیون استفاده از آن‌ها در بسیاری از موارد توصیه نمی‌شود.
از همین رو، لازم است که برای استفاده بهینه از این ترکیبات، ترفندها و روش‌های خلاقانه‌ای اتخاذ گردد. در این مقاله کوشیدیم برخی از ترفندهای مهم و کاربردی برای کار با این مواد را برشمرده و به شما در به کارگیری این کامپوزیت‌ها به نحو احسن یاری رسانیم. برای مطالعه بیشتر این مقاله لاتین از سایت dentalproductsreport را مطالعه کنید.
